تحلیل علم سنجی از مقالات آینده پژوهی منتشر شده در نشریات علمی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی

نویسندگان

گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

درک سرشت پژوهش‌های یک حوزه‌ی دانشگاهی و رفتار پژوهشگران در آن حوزه، به خصوص در مورد مقولات میان رشته‌ای بسیار مهم است. درک حاصله به برنامه ریزان و پژوهشگران کمک می‌کند تا ضمن فهم وضعیت گذشته و حال، برای بهبود وضعیت آینده نقشه راه دقیق‌تری داشته باشند. این مهم در مورد آینده پژوهی نیز صادق است به خصوص اینکه آینده پژوهی ذاتاَ در مورد وضعیت آینده است و فهم گذشته و حال آن نشان می‌دهد که به کدام آینده‌ها بیشتر پرداخته‌ایم و از کدام آینده‌ها غفلت کرده‌ایم. برای رسیدن به این درک به مطالعات علم سنجی نیاز است که در این پژوهش به منظور تحلیل مقالات آینده پژوهی منتشر شده در نشریات علمی ایران از ابزارهای آن استفاده شد. جامعه این تحقیق تعداد 920 مقاله منتشر شده در حوزه آینده پژوهی بود. نتایج نشان داد که شبکه هم نویسندگی بر اساس سنجه‌های مرکزیت به چه شکل است. همچنین هشت خوشه موضوعی در این زمینه شناسایی شدند و جایگاه آنها در نمودار راهبردی مشخص گردید. خوشه "جغرافیدان‌های عاشق آینده" به عنوان خوشه‌ی با مرکزیت و تراکم بالا مشخص شد. همچنین خوشه‌های "آینده نگاری راهبردی" و " آموزش عالی آینده‌گرا" به عنوان خوشه‌های نابالغ و توسعه نایافته معرفی شدند. خوشه‌های "توسعه دانشی"، "آینده دینی"، "روابط منطقه‌ای" و "وزن سنگین روش" در منطقه افول و نوظهور قرار گرفتند و خوشه‌ی "چشم انداز آی سی تی" به عنوان خوشه غیر محوری شناخته شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Scientometric analysis of futures studies articles published in Iranian scientific journals.

نویسندگان [English]

  • Fezeh Ebrahimi
  • Abolfazl Asadnia
Knowledge and information sience department, Faculty of Education and Psychology, Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

It is very important to understand the nature of research in an academic field and the behavior of researchers in that field, especially in the case of interdisciplinary categories. The resulting understanding helps planners and researchers to have a more accurate road map to improve the future situation while understanding the past and present situation. This is also true for futures studies, especially since futures studies is inherently about the future situation, and understanding the past and its present shows which futures we have paid more attention to and which futures we have neglected. To reach this understanding, scientometric studies are needed, and in this research, its tools were used to analyze futures studies articles published in Iranian scientific journals. The population of this research was 920 articles published in the field of futures studies. The results showed what the co-authorship network looks like based on the centrality measures. Also, eight topic clusters were identified in this field and their position in the strategic diagram was determined. "Geographers in love with the future" cluster was identified as a cluster with high centrality and density. Also, "strategic foresight" and "futuristic higher education" clusters were introduced as immature and underdeveloped clusters. "Knowledge development", "Religious future", "Regional relations" and "Heavy weight of method" clusters were placed in the declining and emerging region, and the "ICT perspective" cluster was recognized as a non-core cluster.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Futures Studies
  • Scientometrics
  • co-authorship
  • Iran

مراجع

  • اسدی قادیکلایی، ‌ام البنین. ، حریری، نجلا. ، خادمی، مریم. و باب الحوائجی، فهیمه. (1400). مدل‌سازی موضوعی مقالات پژوهشگران ایرانی در حوزه غدد درون ریز و متابولیسم در پایگاه استنادی وب علم، پژوهش نامه علم‏سنجی، 8 (15): 49-68.
  • اعتماد، شاپور. (1371). نظام تحقیقات در جهان، دفتر دانش، 1(2و3): 50-55.
  • باجلانی، صفدر و همکاران. (1400). نقش منابع آشکار اطلاعاتی در جنگ‌‌های آینده. علم و فنون نظامی. 17 (56): 127-148.
  • بیرانوند، محمود. ، سیفی کلستان، ابوذر. و عیوضی، محمدرحیم. (1399). مطالعه‌‌ی علم‏سنجی تولیدات پژوهشی در حوزه‌‌ی آینده نگاری راهبردی، آینده‏پژوهی دفاعی، 5 (19): 133-147.
  • تاج‌‌الدینی، اورانوس. ، سهیلی، فرامرز. و موسوی، علی سادات. (1398). سنجه‌‌های مرکزیت در شبکه‌‌های هم‌‌نویسندگی: هم افزایی یا هم زدایی در عملکرد پژوهشی پژوهشگران، پردازش و مدیریت اطلاعات، 34 (3): 1423-1452.
  • خزانه‌‌ها، مهدیه. ، حیدری، غلامرضا. و مصطفوی، اسماعیل. (1398). تحلیل ساختار مطالعات «نظریه‌‌های علم اطلاعات» بر اساس تحلیل شبکه هم‌‌واژگانی مقالات در پایگاه اطلاعاتی وب آوساینس (1983-2017)، پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34 (3): 1051-1076.
  • سادات موسوی، علی. ، نوشین‌‌فرد، فاطمه. ، حریری، نجلا. و محمداسماعیل، صدیقه. (1394). تحلیل ساختار شبکه هم‌‌نویسندگی کشورها در حوزه علوم وفناوری هسته‌‌ای: شاخص‌‌های سطح هرد و کلان، تحقیقات کتابداری و اطلاع‌‌رسانی دانشگاهی، 49 (3): 355-376.
  • سپهری، محمدمهدی. و ریاحی، آسیه. (1389). کاربست تحلیل شبکه اجتماعی برای استخراج نیارهای سیستم مدیریت دانش در سازمان‌‌های دانش بنیان، سیاست علم و فناوری، 3 (2): 81-95.
  • سهیلی، فرامرز. ، خاصه، علی اکبر. و کرانیان، پریوش. (1398). روند موضوعی مفاهیم حوزه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی در ایران بر اساس تحلیل هم‌‌رخدادی واژگان، فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 29 (2): 171-190.
  • سهیلی، فرامرز. ، شعبانی، علی. و خاصه، علی اکبر. (1394). ساختار فکری دانش در حوزه رفتار اطلاعاتی: مطالعه هم‌‌واژگانی، تعامل انسان و اطلاعات، 2 (4): 21-36.
  • سهیلی، فرامرز. و منصوری، علی. (1393). تحلیل شبکه هم‌‌نویسندگی پژوهشگران شیمی ایران با استفاده از سنجه‌‌های مرکزیت، مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 13: 89-106.
  • طاهری دمنه. ، ذاکری، علی. و اسدنیا، ابوالفضل. (1401). فراتحلیل موضوعی و بررسی انتقادی پژوهش‌‌های میان رشته‌‌ای در زمینۀ آینده‏پژوهی، مطالعات میان رشته‌‌ای در علوم انسانی، 14 (3): 49-86.
  • عصاره، فریده. ، سهیلی، فرامرز. ، فرج‌‌پهلو، عبدالحسین. و معرف‌‌زاده، عبدالحمید. (1391). بررسی سنجه مرکزیت در شبکه هم‌‌نویسندگی مجلات علم اطلاعات، پژوهش‌‌نامه کتابداری و اطلاع‌‌رسانی، 2 (2): 181-200.
  • علی‌‌پور، جواد. ، قیطاسی، سجاد. و دارابی، مهدی. (1397). آینده‏پژوهی بحران یمن بر پایه سناریونویسی. آینده‏پژوهی دفاعی. 3 (8): 51-71.
  • مکی زاده، فاطمه. ، مصطفوی، اسماعیل. و حاجی زاده بافقی، آمنه السادات. (1398). تحلیل پژوهش‌‌های حوزه اخلاق پزشکی در عرصه بین المللی، اخلاق پزشکی، 13 (44): 1-18.
  • نادری، مسعود. و تاجیک، هادی. (1397). سناریوهای راهبردی روابط جمهوری اسلامی ایران و عریستان سعودی در افق 2030. آینده‏پژوهی دفاعی. 3 (11): 7-28.
  • ناظمی جنابی، فاطمه. و فضلی، صفر. (1400). تحلیل استنادی مقالات علمی_پژوهشی آینده‏پژوهی در ایران، آینده‏پژوهی انقلاب اسلامی، 2 (2): 35-55.
  • یوسفی خرایم، محمد. و همکاران. (1398). خوشه‌بندی و نگاشت روند 40 ساله پژوهش‌‌های حوزه آینده نگاری، آینده‏پژوهی مدیریت، 30 (119): 41-54.

 

  • Chen, S. R. Chiu, W. T. & Ho, Y. S. (2005). Asthma in children: mapping the literature by bibliometric analysis.  Revue francaise d'allergologie et d'immunologie clinique, 45(6), 442-446.
  • De Bellis, N. (2009). Bibliometrics and citation analysis: from the science citation index to cybermetrics. scarecrow press.
  • Fergnani, A. (2019). Mapping futures studies scholarship from 1968 to present: A bibliometric review of thematic clusters, research trends, and research gaps. Futures, 105, 104-123.
  • Garfield, E. (2007). From The Science of Science to Scientometrics: Visualizing the history of science with HistCite software. Presented at 11th ISSI Itnernational Conference, Madrid, June 25. Retrieved from http: //www. garfield. library. upenn. edu/papers/issispain2007. pdf
  • Hood, W. W. & Wilson, C. (2001). The literature of bibliometrics, scientometrics, and informetrics. Scientometrics, 52 (2), 291–314.
  • Hu, C. P. , Hu, J. M. , Deng, S. L. & Liu, Y. (2013). A co-word analysis of Library and Information Science in China. Scientometrics, 97(2), 369- 382.
  • Li, J. Goerlandt, F. & Reniers, G. (2021). An overview of scientometric mapping for the safety science community: Methods, tools, and framework.  Safety Science, 134, 105093.
  • Mooghali, A. Alijani, R. , Karami, N. & Khasseh, A. A. (2012). Scientometric analysis of the scientometric literature. International Journal of Information Science and Management (IJISM), 9(1), 19-31.
  • Nacke, O. (1979). Informetrie: ein neuer Name für eine neue Disziplin. Begriffsbestimmung, Wissensstand und Entwicklungsprinzipien.
  • Nalimov, V. V. & Mulʹchenko, Z. M. (1971). Measurement of Science. Study of the Development of Science as an Information Process.. FOREIGN TECHNOLOGY DIV WRIGHT-PATTERSON AFB OHIO
  • Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics. Journal of documentation, 25(4), 348-349.
  • Rydning, D. R. J. G. J. Reinsel, J. & Gantz, J. (2018). The digitization of the world from edge to core. Framingham: International Data Corporation, 16. https: //www. seagate. com/files/www-content/our-story/trends/files/idc-seagate-dataage-whitepaper. pdf
  • Sardar, Z. (2010). The Namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic; foresight—What's in a name?. Futures, 42(3), 177-184.
  • Saritas, O, Burmaoglu, S. & Ozdemir, D. (2022). The evolution of Foresight: What evidence is there in scientific publications?. Futures, 137, 102916
  • Wagner, G, Prester, J. Roche, M. P. , Schryen, G. , Benlian, A. , Paré, G. , & Templier, M. (2021). Which factors affect the scientific impact of review papers in IS research? A scientometric study.  Information & Management, 58(3), 103427.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار